پروانه ها و انسان ها

پروانه ها فواید بسیاری برای انسان ها دارند.یکی از این فواید این است که: پروانه ها از گلی به گلی گرده افشانی می کنند درنتیجه بسیاری از گلها برای تولید میوه گرده را از گل دیگری می باید دریافت نمایند تا غنچه شکوفه و غنچه برای تولید میوه و هسته گرده افشانی شود.چون یک پروانه روی گلی توقف کرد تا نوش آن را بنوشد گرده گل به پا ها و بدنش می چسبد و چون به گلی دیگر رسید این گرده ها به آن گل می رسد در نتیجه باروری گل و مرغوبیت میوه و هسته کامل و بیشتر می شود.

فایده ی دیگر آن ها به دست آمدن ابریشم از پیله های لارو هاست.

مردم تخمهای پروانه ها را رادر میان پارچه ای نگهداری میکنند تاهنگا می که برگ درختان توت می روید .سپس تخم ها را در دستگاهی می گذارند تا کرمهای ریزی از درون تخمها بیرون بیاینداین کرمها به مدت شش هفته از برگهای ریز ریز شده توت تغذیه کرده وبه تدریج رشد می کنند تارهای کرم ابریشم به حدی باریکندکه به چشم نمی آیند وقتی 400تا1000 متراز این تارها را تنید تازه یک پیله کوچک در مدتی حدود 72روز به دست می آید.با پهلوی هم گذاشتن تارهای 10یا12پیله ابریشم یک رشته نخ ابریشم به دست می آید .

دفاع

لیسه ها غذای لذیذی برای پرندگانی که از حشرات تغذیه می کند هستند ،به همین علت خداوند به پروانه ها روشهای متنوعی را آموخته است .زمانی که پروانه ها به صورت قائم قرار می گیرند،بعضی از آنها شبیه شاخه درخت وبعضی از آنها با قرار گرفتن روی یک برگ دقیقاهمرنگ بدن آنها است ازدید پنهان می شوند .پروانه های دیگر هم خودشان را به مردن می زنند .

لکه چشمي يکي از همين نقش هاست؛ نقوشي شبيه چشم که در گونه ای در مناطق جنگلي شمال ايران ديده مي شود و براي لحظاتي هم که شده، شکار چيش را مي ترساند و مجال فرار را براي پروانه ايجاد مي کند. شانس فرار براي آنهايي که اين لکه هاي چشمي انتهاي بالشان است، بيشتر هم مي شود ، چرا که بيشتر پرندگان و خزندگان ترجيح مي دهند از روبه رو طعمه شان را شکار کنند. چشم هاي انتهاي بال، جاي سروته را براي شکارچي عوض مي کند و جز بخشي از بال عقب پروانه که لکه چشمي روي آن نقاشي شده است، چيزي نصيبش نمي شود و پروانه اين شانس را خواهد داشت که چند صباحي بيشتر زنده بماند. مانند :بید امپراتور و پروانه ی طاووسی اگر روزي پروانه اي را ديديد که قسمتي از انتهاي بالش پاره شده ، احتمالا دليلش همين است؛ حمله نافرجام يک پرنده يا خزنده.

مفهومي که گاهي به داد آنهايي که واقعا سمي نيستند هم مي رسد . بسياري از جانداران غير سمي با تقليد از موجودات سمي و همرنگ شدن با آنها، جانشان را از خطر شکار شدن در امان مي دارند. مثلا مونارک - پروانه اي که هر سال از آمريکاي شمالي به مکزيک مهاجرت مي کند - مواد سمي و بد مزه اي دارد که بيشترشکارچي ها جرأت نزديک شدن به آن را پيدا نمي کنند. رنگ نارنجي تيره اين پروانه، شده دستمايه پروانه هاي غير سمي ديگر که حتي برعکس، خيلي هايشان طعمه هاي خوش طعم و لذيذي هستند و شکارچي هاي طبيعي، از ترس مونارک آنها را هم نمي خورند. اين در واقع يک اصل انتخاب طبيعي است و چون جانداران با چنين رنگ هايي کمتر شکار مي شوند بيشتر زنده مي مانند. بسياري از پروانه هایی که در مناطقي از آمريکاي جنوبي و آفريقا ديده مي شوند. از چنين ترفندي براي زنده ماندن استفاده مي کنند. اين چنين مکانيزمي در استفاده از رنگ هاي قرمز و زرد در ننوعی بيد روزپرواز هم ديده مي شود،

. نوعی از پروانه ها خود را به شاخه ی درختان و برگ گیاهان می چسبانند و حرکت نمی کنند . این عدم حرکت باعث می شود دشمن او را موجود دیگر و یا قسمتی از گیاه فرض کند . البته در این مواقع جانور هم رنگ محیط هم هست . مانند : پروانه کالیما

بعضي از كرم‌هاي بيدها داراي موهاي سمي هستند و در بعضي ديگر نيز اسيدي ترشح مي‌كنند و به بيرون مي‌پاشند كه توسط آن خود را از دست دشمنان محافظت مي‌كنند.
.این روشهای دفاعی برای بقاءپروانه ها ضروری است .به وسیله این روشهای دفاعی لیسه ها به زندگی خود ادامه داده وتبدیل به پروانه میشوند .لیسه این روشها را به کار می برد تا به پروانه تبدیل شود .پروانه ها در مناطقی زندگی می کنند که بتوانند رنگ های خود را با آن منطقه سازگار کنند .خداوند خالق موجودات پروانه ها را در بهترین مکانی که میتوانند ایمن باشند قرار داده است .چگونه یک پروانه بدون دیدن رنگ بل خود به آن منطقه پناه می برد؟خداوند بخشنده و حافظ است و به همین دلیل آشکار ، بسیاری از قابلیت ها را به موجودات زنده بخشیده است.بنابراین آن ها می توانند در مقابل خطر از خودشان محافظت کنند،آن هم از روی غریزه نه عقل در نتیجه به خودی خود نمی توانند مکانیسم دفاعی نظیر پنهان شدن را توسعه دهند.کسی که تمام این روش ها را برای تسهیل زندگی موجودات خلق کرده خداوند است و اوست آفریننده ی آسمان ها و زمین و هر آنچه که بین هاست.

مرحله ی بلوغ

تقریبا بعد از ده روز ،در چند دقیقه شفیره شکافته شده و پروانه از درون شفیره بیرون می آید. در لحظات اوليه پاها هنوز ضعيف هستند و وزن بدن را به سختي تحمل مي كنند ؛ بالها چين خورده و تقريبا مچاله ، كوتاه ، ضخيم و براي پرواز نامناسب هستند خرطوم نيز مستقيم است پروانه به منظورکشیده شدن بالهایش رگهای بالا را از مایع بدن خود پر می کند. در مجاورت هواي آزاد ، رطوبت اضافي تبخير شده ، پاها قويتر مي شوند ؛ خرطوم پيچيده و در بالا جمع مي گردد و چينهاي بال باز مي شوند

زمانی که بالها خشک شد،پروانه بدون آموزش بلافاصله برای یافتن جفت و تخم گذاری شروع به پرواز می کند.همچنین بالها به تنفس پروانه کمک می کنند. همان طور که متوجه شدید حتی یک پروانه کوچک معجزه ی خلقت خداوند است.

در اين مرحله هيچكدام از اعضاء دوران لاروي به چشم نمي خورند : اعضاي دهاني او آنچنان به صورت خرطوم بلند براي نوشيدن شهد گلها تبديل شده كه ديگر قابل تشخيص نمي باشد ؛ پاهاي كاذب ناپديد شده اند و تنها پاهاي حقيقي باقي مانده اند ، اما آنها نيز كاملا متفاوت هستند و بصورت باريك و نرم درآمده اند . راز اين تحولات در پروانگان بدين ترتيب بوده كه در تمامي اين مراحل تا بلوغ كامل ، در زير پوست لاروي و شفيرگي اندام جديد كم كم در حال شكل گرفتن بوده است .

دانشمندان برای پاسخ به این سوال که «چگونه یک کرم ابریشم تصمیم می گیرد که به پروانه تبدیل شود؟»تحقیقاتی انجام اده اند.

این دگردیسی تنها با خواست خداوند صورت می گیرد.خداوند به ما تفاوت مخلوقات و شیوه های فوق العاده ای که او می تواند آن ها را تغییر دهد ،نشان می دهد.

دشمنان پروانه ها

بیشتر دشمنان کشنده ی پروانه ها دیگر حشرات هستند.عنکبوت ها،سوسک ها،آخوندک ها می توانند حمله کنند به پروانه ها زمانی که برای تغذیه از گل ها فرود می آیند.حیوانات دیگری که دوست دارند پروانه ها را بخورند شامل قورباغه ها،سوسمار ها و خفاش ها هستند.

اين در حالي است كه بيشتر اين كرم‌ها توسط پرندگان خورده مي‌شوند. غير از پرندگان دشمنان ديگري همانند مگس «ايچنومون» از اين كرم‌ها تغذيه مي‌كنند به طوري كه اين مگس تخم‌هاي خود را در داخل بدن كرم پروانه‌ جاي مي‌دهد و هنگامي كه نوزادان آنها سر از تخم بيرون آوردند در بدن كرم پروانه زندگي مي‌كنند و باعث مرگ او مي‌شوند.
. دشمنان اصلي بيدها پرندگان، مگس‌ها، خفاش‌ها و جوجه‌تيغي‌ها هستند.

دگردیسی

دگردیسی كلمه ای یونانی به معنی تغییر شكل است سرانجام محفظه‌هایی در دیواره بدن پدید می‌آید و دیسکهای شفیره ای شروع به پیدایش می‌کنند. این دیسکها جوانه‌های درونی هستند که بعدها زائده‌های جانور بالغ مانند بالها، پاها و قطعات دهانی جدید از آنها حاصل می‌شوند. در هنگامي كه لارو احساس كند زمان تغيير حالت جديد يعني شفيرگي فرا رسده است ، به دنبال پناهگاهي امن و راحت مي گردد . شفيرگي ، مرحله ايست كه طي آن لارو كرمي شكل تبديل به يك پروانه بالغ مي شود؛ از لحاظ ظاهري حالتي شبيه خواب يا يك نوع مرگ كاذب است ليكن در درون آن تغييرات دروني ( فيزيولوژيك ) عظيمي صورت مي گيرد كه عامل تبديل آن به حشره بالغ مي شود .³⁹ این تبدیل به علت وجودماده ای به نام هورمون است که در بدن کرم وجود دارد.

نحوه تبديل لارو به شفيره در گروههاي مختلف تفاوت زيادي با هم دارد . بعضي از لاروها مانند كرم ابريشم پيله اي براي خود درست كرده تا از آنها مواظبت كند . مرحله تنیدن پیله 3-4 روز به طول می انجامد تا رها از سوراخ کوچکی در فک آنها خارج می شود و با حرکات ضربدری سر پیله ساخته می شود. عده اي ديگر محفظه اي در زمين يا زير يك ريشه درست كرده و آن را با لايه اي از ابريشم مفروش مي سازند . گروهي دوران شفيرگي خود را درون ساقه گياهان سپري مي كنند، اما بسياري از پروانگان ، مخصوصا پروانه هاي روز پرواز اين عمل را در هواي آزاد انجام مي دهند ؛ بطور مثال مي توان از لارو چلچله پروانگان و كلم پروانگان نام برد كه وقتي لارو محل مناسبي مثل ساقه يا تنه درختي را پيدا كرد ، توسط تارهاي ابريشمي ، انتهاي بدنش را به تكيه گاهي محكم مي نمايد و سپس سر و بدنش را به عقب خم كرده ، يك حلقه ابريشمي ايجاد مي كند تا بدن او را نگهدارد . اين حلقه در دو طرف بدن به تكيه گاه متصل است . لارو ، بعد از اين عمل ، بدن خود را منقبض كرده پوست اندازي مي كند. در ابتدا شفیره نرم است اما بعدا سخت می شود.در این پوسته ،کرم ابریشم چیزی برای خوردن ندارد بلکه از انرژی برگ هایی که قبلا خورده است استفاده می کند. اما اكنون اين لارو نيست كه از زير پوست قديمي ظاهر مي شود ، بلكه شفيره اي با شكلي كاملا"متفاوت است

مرحله ی شفیرگی مرحله ی سکون است که شاید از چند روز تا چندین ماه یا بیشتر بسته به گونه طول بکشد.

اين شفيره یا نوچه با همين شكل و با پوستي سخت از جنس مواد شاخي ( كراتين ) زمستان را سپري مي سازد . در ظاهر به نظر مي رسد كه سر و پاها وجود ندارد ولي با كمي دقت آثار اعضاي پروانه بالغ مثل شاخكها ، خرطوم و بالها بر روي شفيره مشخص مي شود .در این مرحله محفظه‌هایی که محتوی دیسکهای شفیره‌ای هستند باز می‌شوند و زواید بدن جانور بالغ کم‌کم ظاهر می‌شوند.

بیشتر پروانه هاو شب پره ها زمستان را در مرحله ی شفیرگی می گذرانند ، در حالیکه بعضی از انواع دیگر آنها به خواب زمستانی فرو می روند.بعضی از پروانه ها زمستان را به ناحیه های جنوبی پرواز می کنند.پروانه ها و شاپرک هایی که به خواب زمستانی می روند نسبت به سایرین بیشتر عمر می کنند^.